Phụng Vụ Lời Chúa Ngày 20/08/2025

₆ Bấy giờ tất cả thân hào Si-khem cùng toàn dân Bết Mi-lô họp lại, kéo đến tôn A-vi-me-léc lên làm vua, bên cạnh cây sồi trước bia đá ở Si-khem.

₇ Khi người ta báo tin ấy cho ông Giô-tham, ông liền lên đứng trên đỉnh núi Gơ-ri-dim, cất tiếng gọi và nói với những người kia rằng: “Hỡi các thân hào Si-khem! Hãy nghe tôi đây, thì Thiên Chúa cũng sẽ nghe các người.

₈ Cây cối đã lên đường đi xức dầu phong một vua cai trị chúng. Chúng nói với cây ô-liu: ‘Hãy làm vua cai trị chúng tôi!’

₉ Nhưng cây ô-liu nói với chúng: ‘Chẳng lẽ tôi lại từ bỏ dầu của tôi là thứ đã từng làm cho thần minh và người đời được tôn trọng, mà đi đu đưa trên cây cối hay sao?’

₁₀ Cây cối liền nói với cây vả: ‘Hãy đến làm vua cai trị chúng tôi!’

₁₁ Nhưng cây vả bảo chúng: ‘Chẳng lẽ tôi lại từ bỏ vị ngọt và trái ngon của tôi mà đi đu đưa trên cây cối hay sao?’

₁₂ Bấy giờ cây cối nói với cây nho: ‘Hãy đến làm vua cai trị chúng tôi!’

₁₃ Nhưng cây nho bảo chúng: ‘Chẳng lẽ tôi lại từ bỏ rượu của tôi là thứ đã từng làm cho thần minh và người đời phấn khởi, mà đi đu đưa trên cây cối hay sao?’

₁₄ Tất cả cây cối liền nói với bụi gai: ‘Hãy đến làm vua cai trị chúng tôi!’

₁₅ Bụi gai trả lời cây cối: ‘Nếu quả thật các ngươi xức dầu phong ta làm vua cai trị các ngươi, thì hãy tới nương náu dưới bóng ta; bằng không, lửa sẽ bốc ra từ bụi gai và sẽ thiêu rụi các cây bá hương Li-băng!’”

Sau khi anh thanh niên giàu có từ chối lời mời của Đức Giêsu, ông Phêrô đã đại diện anh em hỏi Thầy: “Chúng con đã bỏ mọi sự và theo Thầy. Vậy chúng con sẽ được gì?” Thầy Giêsu đã đáp lại bằng một câu trả lời khá dài. Họ sẽ được xét xử các chi tộc Ítraen, được gấp trăm về mọi sự và nhất là được hưởng sự sống đời đời (Mt 19,27-30). Như thế, ở đây, Nước Trời được coi như một phần thưởng, một sự trả công mà Chúa dành cho những ai dám từ bỏ hy sinh. Các môn đệ cho đi và rồi họ sẽ được nhận lại.

Bài Tin Mừng hôm nay nằm ngay sau câu chuyện trên. Dưới một góc độ nào đó, cả hai có nội dung rất khác nhau, nhưng bổ túc cho nhau, để ta có một cái nhìn quân bình về Thiên Chúa. Thiên Chúa không phải chỉ là Đấng công bằng, thưởng công cho những gì chúng ta đã vất vả cố gắng. Người còn là Đấng quảng đại, tốt lành và giàu lòng xót thương. Dụ ngôn về “người thợ giờ thứ mười một” cho thấy điều đó. Thật ra, phải gọi dụ ngôn này là dụ ngôn về “Ông chủ độ lượng”.

Trong thế giới thời Đức Giêsu, người ta mướn thợ buổi sáng và trả công cho thợ vào buổi chiều theo lề luật (Lv 19,13; Đnl 24,14-15). Lương công nhật là một quan tiền (denarius), tiền này tạm đủ để nuôi gia đình ở mức căn bản. Dụ ngôn hôm nay có nhiều nét khác thường mà không có lời giải thích. Ông chủ vườn nho tự mình ra chợ mướn người thay vì sai viên quản lý. Những người thợ đứng suốt ngày ngoài chợ (c. 6) lại không được ông chủ thấy và mướn ngay từ đầu, dù ông đã ra chợ nhiều lần. Chỉ có nhóm thợ đầu tiên được thuê với tiền công rõ ràng, còn ba nhóm sau chỉ được hứa là ông chủ sẽ trả “hợp lẽ công bằng” (c. 4). Cuối cùng, ba nhóm giữa bị bỏ qua để chỉ tập trung vào nhóm đầu và cuối. Dụ ngôn này trở nên hết sức khác thường với việc ông chủ ra lệnh trả công cho người làm cuối trước. Những người thợ giờ thứ mười một (5 giờ chiều) cả ngày làm có một tiếng nhưng lại được trả một quan tiền. Điều này hẳn tạo ra niềm hy vọng cho những ai đã làm từ sáng sớm, “đã làm việc nặng nhọc cả ngày, lại bị nắng nôi thiêu đốt” (c. 12). Nhưng rốt cuộc, những người thợ đầu tiên cũng chỉ được một quan tiền. Chúng ta cần phải đứng trong hoàn cảnh của họ để xem họ sẽ sửng sốt, thất vọng, buồn bực, tức giận và cằn nhằn ra sao. Có lẽ chúng ta cũng phản ứng tương tự khi gặp chuyện như vậy. Phản ứng này cũng là phản ứng giận dữ của người anh cả khi biết cha mình đã tiếp đón linh đình sự trở về của đứa con hư hỏng. Đối với những người thợ, đây rõ ràng là một sự bất công. Bất công nằm ở chỗ làm nhiều hay làm ít cũng nhận lương như nhau. Nhưng ông chủ không cho đây là một sự bất công, vì ông đã trả cho nhóm thợ làm sớm nhất đúng như những gì đã thỏa thuận.

Những câu cuối của dụ ngôn là những câu đẹp nhất, những câu nói lên bản chất sâu xa của tấm lòng Thiên Chúa. “Tôi muốn cho người làm cuối này như tôi cho anh” (c. 14). Tôi muốn cho họ nhiều như tôi đã cho anh, tôi muốn họ bằng anh: đó là ước muốn, là chọn lựa của Thiên Chúa. Tình thương của Người phá vỡ sự phân biệt người đầu, người cuối, người làm nhiều, làm ít, công ít, công nhiều. “Chẳng lẽ tôi lại không có quyền tùy ý định đoạt về những gì là của tôi sao?” (c. 15). Thiên Chúa giàu sang nên có quyền rộng rãi thi ân cho kẻ Người muốn. Chẳng ai có thể bắt Người phải đối xử công bình theo kiểu con người. Chẳng ai có quyền hạch hỏi Người vì Người quá sức độ lượng (c. 12). “Hay vì thấy tôi tốt bụng, mà bạn đâm ra ghen tức?” (c. 15). Con mắt xấu xa là con mắt khó chịu vì kẻ khác bằng mình trong khi thấy họ không đáng, là con mắt khó chịu ghen tỵ với may mắn và hạnh phúc bất ngờ của người khác. Đức Giêsu khẳng định mình là người tốt lành, đặc biệt trong cách cư xử của Người đối với những tội nhân. Anh trộm lành trên thập giá cũng là người thợ giờ thứ mười một. Anh được hưởng những gì mà người khác phải nỗ lực cả đời.

Nói cho cùng, vấn đề không phải là đáng hay không đáng. Chẳng ai xứng đáng để vào thiên đàng, kể cả các thánh. Hạnh phúc Nước Trời là một ơn ban hơn là một sự trả công hay phần thưởng. Thiên Chúa vượt lên trên sự sòng phẳng có tính mua bán của con người. Người không phải là nhà buôn, nhưng là người cha tốt lành. Cha thương cả hai con, cả đứa ở nhà phục vụ lẫn đứa bỏ đi bụi đời. Thậm chí, đứa hư hỏng hay tật nguyền lại được quan tâm hơn. Ông chủ vườn nho thương cả những người đứng ngoài chợ suốt ngày mà không được ai mướn. Có thể vì họ kém khả năng, kém may mắn hơn những người khác chăng?

Người thợ giờ thứ mười một đã làm được gì cho vườn nho của ông chủ? Chắc là chẳng được bao nhiêu. Nhưng anh ấy đã đứng chờ suốt ngày. Thế giới này lúc nào cũng có những người thợ giờ thứ mười một, “những người không được ai mướn” (c.7), những người cứ đứng chờ vậy thôi, suốt ngày, suốt đời, những người được nhận trễ, chẳng biết mình sẽ được trả lương ra sao, chỉ biết phó thác cho lòng tốt của ông chủ. Những người này khác với những người làm từ sáng là những người biết chắc mình sẽ được trả công một quan tiền.

Dụ ngôn không nói đến việc người làm cuối reo lên vì được trả công hậu hĩnh. Nhưng chắc là đã có những tiếng reo. Thiên đàng cũng đầy ắp những tiếng reo như thế, kinh ngạc, ngỡ ngàng, thán phục, tri ân,... Chẳng có ai vào thiên đàng mà lại không reo lên vì thấy những gì gọi là công đức của mình chỉ là chuyện nhỏ, quá nhỏ để có thể mua được một vé vào thiên đàng. Người ta cũng sẽ reo lên vì thấy sự có mặt của những người mà ta tưởng chẳng bao giờ có thể lên thiên đàng được. Thiên Chúa không chỉ thấy thời gian làm việc trong vườn nho. Người còn thấy cả thời gian chờ. Nhiều khi chờ còn mệt hơn làm việc.

Đừng cằn nhằn! Hãy vui với niềm vui của Thiên Chúa, Đấng hạnh phúc khi thấy người ta ngỡ ngàng vì những ơn bất ngờ, vì lòng tốt của Ngài không sao hiểu được. Hãy vui với những người được Chúa yêu, bất chấp quá khứ của họ. Chúng ta không có quyền buồn như người con cả, khi cha đang vui. Hãy đổi cái nhìn của mình về Thiên Chúa. Như thế, chúng ta cũng sẽ thay đổi cách cư xử với anh em.

Cha Antôn Nguyễn Cao Siêu S.J.